امسال نیز عزم سفر داشتم که به همین منظور روزنامه را ورق زدم تا با یکی از آژانس‌هایی که آگهی داده‌اند برای اخذ بلیت و احتمالا رزرو تور مشهد هماهنگی انجام دهم. هنگامی که با یکی از آژانس‌ها تماس گرفتم خانمی به‌عنوان مسئول تور، اطلاعاتی به بنده دادند و در انتها گفتند که پرواز شما با هواپیمای بوئینگ ام‌دی انجام می‌شود. با کمال تعجب پرسیدم خانم با بوئینگ یا ام‌دی؟ اگر بوئینگ، کدام نوع؟ وی با اعتماد به نفس کامل پاسخ داد: آقای محترم هواپیمای بوئینگ ام‌دی! پاسخ دادم: خانم نمیشه که هم بوئینگ باشه هم ام‌دی! که از آن طرف خط اینگونه شنیدم: شما اصلا به من بگو ببینم می‌دانی ام‌دی یعنی چه؟ هم خنده‌ام گرفته بود هم به‌عنوان یک پژوهشگر در زمینه هوانوردی غیرنظامی(حوزه خلبانی، تاریخ و هواپیما) کمی عصبی شدم و گفتم اگر بلد نیستید به شما یاد می‌دهم که ام‌دی در واقع مخفف مک‌دانل داگلاس (ادغام دو نام از پایه‌گذاران ساخت هواپیما در ایالات متحده) است و بوئینگ هم برگرفته از نام خانوادگی مهندس ویلیام ادوارد بوئینگ پایه‌گذار شرکت هواپیماسازی بوئینگ در آمریکاست. این دو شرکت تا سال 1997 کاملا به صورت مجزا از هم به کار تولید هواپیما مشغول بودند و از سال 1997 ادغام شدند. در همین زمان خانم با عصبانیت گوشی را قطع کرد!
شاید من هم زیاد از حد حساسیت نشان دادم اما از آنجا که یکی از وظایف بنده در مرکز هوانوردی ایروسنتر اطلاع‌رسانی و همچنین فرهنگ‌سازی در امر هوانوردی است، پس مجبور بودم که در آن شرایط نیز آگاهی لازم را برای مسئول تور ایجاد کنم. هرچند که بیش از 2سال است که ما این کار را انجام داده‌ایم اما باز هم دوستان به غلط نام 2شرکت را با یکدیگر ادغام می‌کنند و به نوعی یک هواپیمای جدید را به مسافران معرفی می‌کنند. در ادامه این نوشته سعی خواهد شد عزیزان خواننده و احتمالا مسافران تعطیلات تابستانی با تاریخچه موجود از جریان این نام مرکب و به قول خودمان من‌در‌آوردی به‌طور گذرا آشنا شوند. همان‌گونه که اشاره شد هواپیمای ام‌دی(MD) مخفف کلمه مرکب مک‌دانل داگلاس ( McDonnell Douglas) است. این شرکت یک تولید‌کننده قدیمی هواپیما در کشور آمریکاست که یکی از محصولات بسیار معروف آن هواپیمای جنگنده F-4 فانتوم است.
شرکت نامبرده در اوایل دهه80 میلادی تصمیم به رشد سطح کمی و کیفی خدمات هوایی بازرگانی خود گرفت و در همین راستا هواپیمای کهنه DC-9 را که در دهه60 روانه بازار کرده‌بود به لحاظ ابعاد، حمل مسافر و همچنین وضعیت فنی مثل قدرت موتورها ارتقا داد و این‌بار محصول مسافربر خود را با نام MD-80 به جامعه هوانوردی غیرنظامی معرفی کرد. نخستین نمونه از هواپیمای نامبرده در تاریخ 10اکتبر 1980 توسط خط هوایی سوئیس مشغول به خدمات‌رسانی شد. در ادامه هواپیمای MD از سری 80 در مدل‌های 81، 82، 83، 87 و 88 ساخته و آماده پرواز شدند که تغییرات محسوسی نسبت به همدیگر دست‌کم از دید مسافران نداشتند.
اما این شرکت که یکی از غول‌های هواپیماسازی البته در بخش نظامی در دنیا بود، مدل90 از این هواپیما را نیز به دنیای هواپیماهای تک‌راهرویی برد‌کوتاه- متوسط با 2موتور انتها و ساختار معروف به T-tail معرفی کرد.این بار تغییراتی در ابعاد و قدرت موتورها و حتی تعداد صندلی‌های هواپیما و نوع ابزار پروازی در کابین خلبان نیز به وجود آمد. باز هم تغییرات ادامه یافت تا اینکه مدل 95 این هواپیما نیز طراحی شد اما در این بین موضوع ادغام 2شرکت هواپیماسازی بزرگ آمریکا یعنی بوئینگ و مک‌دانل داگلاس پیش آمد و در این راستا شرکت بوئینگ امتیاز شرکت رقیب را خریداری کرد. این اتفاق در اواخر سال 1997 میلادی رخ داد و از سال 1998 رسما هواپیماهای MD-95 با نام بوئینگ717 به بازار عرضه شد که آخرین فروند از این نوع هواپیما در ماه می‌سال 2006 وارد عرصه هوانوردی شد. البته شرکت مک‌دانل داگلاس به جز این هواپیماهایی که نام بردیم در زمینه مسافربری، هواپیماهای پهن‌پیکر و دور بردی با نام MD-11 و MD-10 نیز عرضه کرده که البته صحبت در این باره مجالی مفصل‌تر می‌طلبد.
با وجود عدم اطلاع‌رسانی صحیح در زمینه هوانوردی در کشور عزیز ما ایران، جای این هم هست که هواپیماهای قدیمی MD از سری 80 که تا نوع 83 آن هم بیشتر در کشور ما نیست با ترفندی تبلیغاتی با نام بوئینگ ام‌دی در اذهان آورده شوند تا به نوعی پوششی برای نقایص و کمبود‌ها باشد. اما سؤال اینجاست که آیا واقعا می‌توان نام 2شرکت را در پسوند اسم یک محصول به میان آورد؟ گفتن لغات بوئینگ ام‌دی برابری می‌کند با اینکه بگوییم اتومبیل « ایران خودروی سایپای 206». سؤال دیگر آنکه با توجه به شرایط تحریم، شرکت‌های هوایی ما چگونه توانسته‌اند هواپیمای بوئینگ داشته باشند؟ البته که برای خرید هواپیمای غربی برای رفع تحریم، سن هواپیما ملاک بوده و اگر قدیمی باشد مشکلی پیش نخواهد آمد. با این حال هواپیمای سال1995 یا 97 یا 98 هرگز خارج از شرایط تحریم قرار نخواهند گرفت. پس چگونه است که خطوط هوایی ما نوع هواپیمای خود را با آوردن نام بوئینگ به سیستم‌های آژانس‌های مسافرتی معرفی می‌کنند که می‌شود خوراک ارزشمند آژانس‌ها برای تبلیغات خود؟ آیا این نوعی سوء‌استفاده از افکار یا بازی با آنها نیست؟ وقت آن رسیده که نام بوئینگ از پشت اسم هواپیماهای MD از سری 80 روی سیستم‌های مسافرتی حذف شود و همه چیز در اوج صداقت به مشتریان معرفی شود. چرا که هیچ‌گاه کذب رقیب صداقت نخواهد شد.
بوئینگ 717
ورود به بازار سال8 199، ساخت کشور: آمریکا، تعداد خلبان:2 نفر (خلبان یکم و کمک خلبان)، تعداد مسافر: کلاس‌بندی 1 (اقتصادی) 117نفر، کلاس‌بندی 2 (تجاری و اقتصادی) 106نفر، طول هواپیما:37/8m، برد پروازی:3815Km، نوع موتورها: رولز رویز BR715-A-1-30، نیروی رانش موتورها:4/93KN، سرعت:811km/h.
هواپیمای MD-90
ورود به بازار: 22فوریه 1993 نخستین فروند آن ساخته شد و در سال 1995 نخستین پرواز مسافری خود را انجام داد. ساخت کشور آمریکا، تعداد خلبان: 2نفر (خلبان یکم و کمک خلبان)، تعداد مسافر: کلاس‌بندی1 (اقتصادی) 172نفر، کـــلاس‌بندی 2
( تجاری و اقتصادی) 153نفـــر، طــول هواپیما:46/5m، برد پروازی:4/000km، سرعت:811km/h.
هواپیمای MD از سری 80 (81، 82، 83، 87 و 88)
ورود به بازار: 17اکتبر 1979 ساخت آمریکا، تعداد خلبان: 2نفر (خلبان یکم و کمک خلبان)، تعداد مسافر: کلاس‌بندی 1(اقتصادی صرف)
172 نفر، کلاس‌بندی 2(تجاری و اقتصادی) 155نفر. طول هواپیما:45/1m و در نوع 87 این مقدار 39/71m است. برد پروازی:
نوع 81: kmو 2/910، نوع 82 و 83:kmو 3/800 ، نوع 87: kmو 4 /390. نوع 88:kmو 004 6. سرعت:811km/h.
